Genus Cephalorhynchus

1. Kortsnuitdolfijn
2. Zwarte Dolfijn
3. Heaviside- Dolfijn
4. Hector- Dolfijn

Alle vier soorten in het Cephalorhynchus geslacht worden gevonden in het Zuidelijk Halfrond Sommige van de minder bekende dolfijnen zoals de Zwarte en Heaviside- dolfijnen behoren tot deze klasse. Elk soort heeft een eigen gebied met weinig of geen overlappingen, met uitzondering van een klein gebied in de Straat van Magellan waar zowel de Zwarte en kortsnuitdolfijnen voorkomen. Alle soorten zijn opvallend getekend met zwarte en wit, of zwart, wit, en grijs. Een schrijver suggereerde de term "skunk dolfijn" voor deze soort. Behalve de laatste zijn er geen populaire namen voor deze soort. Soms worden namen gebruikt als de "kortsnuitdolfijnen" en "zuidelijke dolfijnen" . Alle soorten van deze soort zijn klein, met een maximale lengte van maar 1.83 meter, de meeste kleiner dan dat. De meesten hebben ongeveer 25-32 paar tanden in elke kaak. Exemplaren zijn over het algemeen schuw wat bij draagt aan hun onbekendheid. De naam Cephalorhynchus betekent grof vertaald "hoofd-snuit", kephalos betekent "hoofd" en rhynchus "snavel" of "snuit".

De Kortsnuitdolfijn is op vele manieren een typisch lid van de Cephalorhynchus genus, kleine, met briljante kleuren en een ronde rugvin. Het heeft een betrekkelijk beperkte en geïsoleerde verspreiding en is alleen te vinden langs de oost kust van het zuidelijke punt van Zuid- Amerika, van het schiereiland van Valdes in Argentinië tot Tierra del Fuego, Chileense wateren ten zuiden van 51º Z., de Falkland Eilanden, en de Kerguelen Eilanden in het zuidelijke deel van de Indische Oceaan.

Het middendeel van elke zijde van zijn kleine, stevige lichaam is wit, terwijl de kop, flippers, walvis staart, achtervlak, rugvin en rugoppervlakte zwart zijn. Er zit een witte plek op de buikoppervlakte meer vooraan, en een zwarte plek op de anders witte buikoppervlakte van de staartvin tot de middellijn. De demarcatie tussen de zwarte en witte vlekken zijn scherp afgebeeld. De kleine maat, stevige bouw en het gebrek aan een duidelijke snuit doen denken aan de bruinvis, maar de levendige gedragspatronen en de kegelvormige tanden zijn duidelijk dolfijnachtig. De namen als "Skunk-dolphin", "Black and White Dolphin", "Puffing Pig" en "Jacobite" worden gebruikt om deze soorten aan te duiden.

Hoewel er soms gezegd wordt dat de kortsnuitdolfijn schuw is bij boten hebben recente berichten beschreven dat sommigen regelmatig boeg-surfen en langs schepen meezwemmen. Zij springen vaak en zwemmen grillig, vaak ondersteboven of op hun zij. Duiken duren normaal 15-20 seconden na 2 of 3 keer adem te hebben gehaald. Sommigen zijn gesignaleerd in gezelschap met de Peale- en Zwarte dolfijnen en Burmeister’s bruinvissen.

De zwarte dolfijn is de minst bekende van de Cephalorhynchus klasse, er is weinig kennis over de biologie en natuurlijke geschiedenis, geen gegevens over exemplaren in gevangenschap, en weinig formele studie van dit soort. Het blijkt heel typisch te zijn voor deze soort, eten dezelfde prooien, maken gelijksoortige geluiden, en dezelfde inherente schuwheid dat heeft geleid tot deze anonimiteit.

De zwarte dolfijn word uitsluitend gevonden in Chileense wateren tussen Valparaiso (ca. 30º Z.) en Isla Navarina, net ten noorden van Kaap Hoorn (55º Z). De meest oostelijke waarneming was in de Straat van Magellan, net ten oosten van First Narrows (52º 30’ Z en 60º 20’ W). Het is mogelijk dat de verspreiding zich uitstrekt tot Kaap Hoorn (rond 56º Z). Er is weinig overlapping in de spreiding van de zwarte dolfijn met dat van de Kortsnuitdolfijn, maar ze zijn wel samen gezien in de Straat van Magellan, het Beagle Kanaal en Kaap Hoorn. De gegevens zijn gebaseerd op de grenzen van hun respectievelijke spreidingen. De verspreiding is min of meer onafgebroken binnen hun verspreidingsgebied; er zijn geen duidelijke leegtes die de verschillende groepen scheiden.

De zwarte dolfijn lijkt in vele opzichten op de Heaviside- dolfijn, een kleine volwassen heeft een grootte van ongeveer 1.4 meter, een lage ronde rugvin en is donker gekleurd. Hij heeft een witte keel en buik, een witte stip achter de vin, en een donkere lijn langs de zijkant van het hoofd naar de staart. In het water lijkt de kleur op geelbruin, bruin, heel donkergrijs of grijs. Uit het water blijkt het bijna zwart te zijn op de meeste plekken en puur wit op elders. Na de dood wordt de kleur snel donkerder, vooral in direct zonlicht. Zijn gelijkenis met de verschillende soorten van de familie Phocoena getuigt van een parallelle ontwikkeling gezien de soorten zich in dezelfde ecologische nissen bevinden. Literatuur over de Cetacean bevat veel onnauwkeurige beschrijvingen over deze soort.

Er is weinig bekend over het gedragspatroon van de zwarte dolfijn. Het is over het algemeen niet opvallend of agressief en springt niet veel boven het water uit. Sommigen worden vaak gezien bij groepen van voedende zeevogels. De noordelijke soort leeft veel meer in groepsverband dan de zuidelijke soort. Terwijl in het zuidelijk deel van het verspreiding gebied sommigen behoedzaam zijn voor boten en erg moeilijk te benaderen, benaderen de noordelijke soort wel boten en boeg-surfen ook. Bovendien zijn groepen in het noorden veel groter, van soms wel 4.000 dolfijnen.

De Heaviside- dolfijn is niet erg bekend en wordt gevonden in de wateren aan de Atlantische kust van zuidelijk Afrika. Het verspreidingsgebied is beperkt, en daarbij komen ze er weinig voor. Het blijkt een betrekkelijk onafgebroken verspreidingsgebied van ongeveer 1000 nautische mijlen langs de west kust van zuidelijk Afrika, van Cape Point (34º 20’ Z.) in Zuid Afrika tot minimaal Bosluibaai (17º 23’ Z.) in Namibia en misschien nog noordelijker tot zuid Angola.

Het korte, forse lichaam van de Heaviside- dolfijn is typisch van deze soort, alhoewel de kop enigszins minder kegelvormig is dan normaal. Er zit is een gleuf tussen de snuit en de oogkas. In tegenstelling tot bij veel andere leden van deze klasse die duidelijke geronde rugvinnen hebben is de rugvin driehoekig. De kleur is blauwzwart op de rug met een grijze "cape" over de kop and borst. Er zitten vier plekken op de buikoppervlakte zonder huidkleur. Er loopt een strook of band voor de borstvin en een driehoekige vlek achter elke borstvin. Er zit een overgangslijn op de buik die uitloopt uit in een drievork net onder de rugvin. In vele aspecten lijken de kleuren op die van een orka. Aangezien de Heaviside- dolfijn qua grootte en gewoonten niet op een orka lijkt wordt er verondersteld dat de overeenkomende kleuren als functie hebben roofdieren in verwarring te brengen. Minstens 1 albino exemplaar werd vermeld.

Hoewel Heaviside’s dolfijn moeilijk te ontdekken is in zee vanwege zijn donkere rug, schijnen schepen hem toch aan te trekken. Hij schijnt niet aan het wateroppervlakte te zien eten en schijnt dit te doen dicht bij de kust in ondiep water. Misschien dat het voeden ‘s nachts gebeurt, of vinden deze dolfijnen het niet prettig om schepen te benaderen met een volle maag, want de in de middag gevangen exemplaren hadden niet veel in hun maag.

De Hector- dolfijn wordt alleen gevonden in de kust wateren van Nieuw Zeeland en is over het algemeen niet erg bekend. Hij is echter anders dan andere leden van deze soort, komt tamelijk veel voor en wordt regelmatig gezien. Sommigen hebben dit soort de "little pied dolphin" genoemd. Hij kan gevonden worden in de kust wateren van Nieuw Zeeland tussen 35º 15’ Z. en 46º 35’ Z., meestal tussen 41º en 46º. Hij is in vooral niet te vinden in de fjorden langs de zuidwestkust van South Island, waarschijnlijk omdat de waterdiepte hier groter is dan 300 meter. In het algemeen komt hij zeldzaam langs de zuidoost kust. voor.

Zoals bij andere leden van de Cephalorhynchus, zijn ze klein en slechts 1.5 meter. Deze soort is makkelijk herkenbaar door zijn donker gekleurde en ronde rugvin die lijkt op de vetvin van de zalm. Er zitten zwarte tekeningen op de kop en staart terwijl het lichaam zilvergrijs is. De kleuring van de voorkop is uniek; een donkere kromme lijn dat halvemaanvormig uitloopt en een licht kleurige oppervlakte definieert die licht gestreept is met zwarte vegen naar de snuit. De snuit is slecht ontwikkeld. De kleur van de buik is niet zichtbaar behalve bij gestrande dieren, en is uniek. Zoals bij andere leden van deze klasse zijn er 27-32 paar kleine scherpe tanden in elke kaak. Het is bekend dat zijn snelheid op zee ongeveer 7-11 kilometer per uur is en met vlagen 18 kilometer per uur kan zijn. De kleine maat en de snelle lage en stille manier van boven water komen maken exemplaren moeilijk zichtbaar behalve in rustig water.

Groepen van dit soort worden opgemaakt door twee tot vier individuen en grotere groepen zijn gesignaleerd. Anders dan andere leden van deze klasse is deze soort niet schuw en zullen vaak boten benaderen. Toen 1 exemplaar werd gevangen werd de boot omsingeld door twaalf andere dolfijnen die stil bleven liggen op de oppervlakte. Bij 1 geval bleef een dolfijn in het net terwijl een andere, waarschijnlijk zijn maat, gevangen zat. Hij ging pas weg toen het gevangen dier vrij kwam. De Hector- dolfijn is geneigd zich sneller om de boot heen voort te bewegen dan de dusky dolfijn en blijft niet bij de boeg.

Bibliography

Baker, Mary L. Whales, Dolphins, and Porpoises of the World. New York: Doubleday & Company, Inc., 1987.

Carwardine, Mark. Eyewitness Handbooks: Whales, Dolphins, and Porpoises. New York: Dorling Kindersley Ltd., 1995.

Ellis, Richard. Dolphins and Porpoises. New York: Alfred & Knopf, Inc., 1982.

Klinowska, Margaret. Dolphins, Porpoises, and Whales of the World: The IUCN Red Data Book. Gland, Switzerland: World Conservation Union, 1991.