Hoe werkt echolocatie?

Dolfijnen produceren afzonderlijke, korte klikgeluiden, van maximaal 0,2 milliseconde (dit is 0,0002 seconde) per stuk. In één seconde kunnen dus 5000(!) van deze geluiden. Deze geluiden hebben een frequentie van 150.000 Hz (trillingen per seconde).
Er is over dit onderwerp onderzoek gedaan met dolfijnen. Er werd eerst een dolfijn 'geblinddoekt'. Wanneer hij een plek naderde waar voer aanwezig was, stoot hij steeds iets sneller achtereenvolgens deze klikgeluiden uit. Deze echopeilinggeluiden worden gericht uitgezonden, en op deze manier kan hij zelfs een stuk plastic (met dezelfde grootte van het voer) met een stuk vis onderscheiden. In dolfijnaria zwemmen ze in complete duisternis ook gewoon - zonder vaart te minderen - overal tussendoor.

Bij de dolfijn is er een verschil op te merken tussen andere dieren die gebruik maken van echolocatie. De belangrijkste andere diersoort met deze mogelijkheid is de vleermuis. De vleermuis heeft echter zeer grote oorschelpen, terwijl de dolfijn alleen over twee gaatjes beschikt.

Navigatie

Een dolfijn beweegt zich voort in een zeer groot gebied. Hiervoor is een goede navigatie van belang, ook omdat er nergens bordjes staan met plaatsnamen e.d. Een dolfijn zou dus makkelijk kunnen verdwalen als hij geen goede navigatiemethode heeft.
Het gebeurt zo af en toe -niet voor niets- dan ook dat een dolfijn, of een groepje dolfijnen de weg kwijt raakt. Soms is dit niet zo'n groot probleem, als hij in plaats van bij de bedoelde plek, een paar kilometer verder in zee zit. Maar als een dolfijn per ongeluk op een ondiep gebied aanspoelt, is hij ten dode opgeschreven. Hij kan, aangespoeld op het strand, niet meer terug in zee komen, bovendien moet hij constant nat blijven. Alleen als de mens er snel genoeg bij is, kan hij gered worden.
Dit soort navigatiefouten kunnen dus fataal worden.

Echolocatie

Een dolfijn gebruikt zijn sonar geluiden dus niet alleen om te navigeren, maar ook om bepaalde voorwerpen (of andere dingen, zoals vis) te lokaliseren. Dit is ook van levensbelang voor de dolfijn.
Een vis vangen is voor een dolfijn niet echt moeilijk. Hij kan niet recht vooruit kijken, omdat zijn ogen in de zijkant van zijn hoofd zitten. Daarom stuurt hij een sonargeluid naar voren, vervolgens worden sommige gedeeltes weer teruggekaatst. Aan de manier waarop de zeer hoge geluidstrillingen terugkomen kan de dolfijn de locatie van in dit geval de vis bepalen, en toehappen.

Deze manier van plaatsbepaling heet echolocatie. De echo (het terugkaatsende geluid) zorgt voor een exacte locatiebepaling.
Door deze bijna constante sonar leeft een dolfijn dus ook in een complete 'geluidswereld', en dit is 's nachts natuurlijk helemaal het geval.